Tükürük bezi taşlarını günümüzde sialendoskopi yöntemiyle tedavi ediyoruz. Bununla forseps veya basket gibi tutucularla 2-4 milimetreye kadar olan taşları çekip çıkartıyoruz. Daha büyük taşları çıkartabilmek için mutlaka bir kırma yöntemi (litotripsi) kullanılması gerekir. Çünkü tükürük bezi kanalının çapı 2-3 milimetredir ve çekerken zorlanırsa, kanal yırtılabilir. 4-8 milimetreye arasındaki taşlarda, çalışma süresi kısa olduğu için lazerle taş kırma yaygındır. Ama daha büyük taşlarda kanalda ısı hasarına yol açabildiği için kullanılmaz. Çalışma süresi uzadıkça kanalda meydana gelen hasar artar. Bu nedenle büyük taşlarda genellikle ağız içi kesi denemesi veya bezin tümüyle alınması önerilir. Ama taşı kırmak için bizim bir alternatifimiz daha var: Pnömatik tükürük bezi taşı kırma.

Pnömatik tükürük bezi taşı kırmayı sialendoskopun içinden, ince (0,6mm) metal bir çubukla taşa vurarak yapıyoruz. Kanalın içinde görerek çalışıyoruz; çok ince ve hassas bir uygulama. Lazerden farkı ısı üretmemesi; ısı hasarı oluşmaz. Bu yöntemi 2007 yılında sialendoskopiye uyarladık ve bu sayede taşın büyüklüğünün bir önemi kalmadı. Uzun sürelerle çalışabildiğim için 2,5-3 santimetre büyüklüğüne ulaşan taşları dahi çıkartabiliyorum.

Bu sayfadaki örnek bir videoda sialendoskopi sırasında pnömatik tükürük bezi taşı kırmayı gösteriyorum. Hastanın iki tane 1 cm, bir tane 8 mm çaplı olmak üzere toplam üç taşı var. Bezinin ameliyatla çıkartılması önerilmiş bir hasta bu. Sialendoskopi sırasında litotripsi yaparak taşları parçalıyorum. Çalışmanın toplam süresi aslında 4 saat. Süreyi kısa tutmak için, taşların toplanmasına yer vermedim ve 4 hızla gösterdim.

Kanal içinde taş kırma çalışması ancak sialendoskopide ustalaşıldığında yapılabilir. Ayrıca taş kırma için gerekli donanım ve alt yapının hazırlanmış olması gerekli. Diğer bir deyişle pnömatik tükürük bezi taşı kırma her hastanede bulunmaz. Sialendoskopi yapılan her merkezde de bu düzeyde çalışılmayabilir. Hastaların kırma yöntemini mutlaka sorgulaması gerekir. Bana gelen/gönderilen vakaların neredeyse %80’i litotripsi gerektiriyor. 2024 yılı itibariyle 20 senelik deneyimle, kanalda ulaşılan taşları 94% başarı oranıyla çıkartabiliyorum.

Tükürük Bezinin İçindeki
Küçük Bir Taşın Çıkartılması

Tükürük bezi taşlarının küçük olanları bile her zaman kolaylıkla çıkartılamayabilir. Bu videoda bezin içinde, birincil dallanmalarda saptanan bir taş kırma yöntemi (pnömatik litotripsi) ile küçültülerek çıkartılabildi. Eğer kırma yöntemi olmasaydı, bu küçük tükürük bezi taşı çıkartılamayabilirdi.

Sialendoskopi
Tükürük Bezi Endoskopisi

Sialendoskopi (Tükürük Bezi Endoskopisi), tükürük bezi şişen hastalarda, sebebi belirlemek amacıyla tükürük kanallarının içerisine bakmak için kullandığımız bir tanı yöntemidir. endoskopisinde kullanılan endoskoplar diğerlerinden çok daha incedir.

Ağız İçinden Yapılan Kesiler
Tükürük Kanalının Kapanmasına Neden Olabilir

Sialendoskopi ve kanal onarımı ile beraber yapılmayan kesiler tükürük bezi kanalının kapanmasına yol açabilir. Tükürük bezi endoskopisi ile taşların çıkartılabilmesi için kanalın açık olması gerekir.