Bademcik taşı nedir?

Sıkça bulundukları yer olan bademciklerin gözenekleri arasında biriken tortulardır. Tıpta bunlara tonsillolit ya da magma adını veriyoruz. Boğazda bademciklerin girintileri arasında beyaz, sarı ya da gri renkli odaklar halinde fark edilirler. Gıda artıkları, salgılar, bakteriler ve bazen minerallerden meydana gelirler. Taş denmesine rağmen çoğu yumuşak kıvamlıdır. Ezildiklerinde kolayca dağılırlar ve genellikle kötü kokuludurlar. Ancak sert ve batıcı özellikte olanları da vardır. Bunları tükürük bezi taşları, diş taşları ile karıştırmamak gerekir. Bunlar farklı durumlardır; ilişkileri yoktur. Yalnız az su içilmesi ortak bir özellik olarak söylenebilir. Yine bademcik taşı ekşi gıdalar arası ilişki sorulur; bununla ilgili bir bilgi yoktur. Süt ürünleri ve özellikle peyniri çokça tüketenlerde daha fazla görülür. Benim klinik gözlemim ise bunlar çoğu kez ağız solunumu yapan ve burun tıkanıklığı olan hastalardır. Ayrıca az su içen ve geniz akıntısı olanlarda da bu taşları sık görüyorum.

Bademcik taşı belirtileri

Bademcik taşları çoğu insanda belirti vermez ve tedavi gerektirmez. Ancak ağız kokusuna yol açınca kişiyi oldukça mutsuz eder. Hastaların çoğu da bu belirtiyle başvurur. Bazı hastalarda boğazda batma hissi olabilir; özellikle yutkunma sırasında sıkıntı verirler. Tonsillolitler enfeksiyona da zemin hazırlayabilir. Bu durumda bademcik ve diğer boğaz enfeksiyonlarında artış olabilir.

Yüzeyde bulunanlar küçük bir pirinç tanesi büyüklüğünde olabilir. Ancak bademciğin içerisine doğru büyürlerse bir fındık büyüklüğüne dahi erişebilirler. Haliyle büyüdüklerinde sadece nefes kokusu değil, takılma ve ağrı hissine de yol açabilirler.

Bademcik taşı zararları

Bunların beyazlığının boğaz enfeksiyonu zannedilmesi nedeniyle pek çok hasta defalarca antibiyotik kullanır. Oysa bunda antibiyotik kullanılması birikintileri önlemez. Belki sadece kısa bir süre bakterileri ve çürümeyi önleyerek ağız kokusunu azaltabilir. Bu da geçicidir; bir süre sonra koku tekrar başlar. Burada gerçek bir bademcik taşı zararından çok boşuna antibiyotik kullanımı söz konusudur. Yanlış kullanımlar ağız-boğaz ve sindirim sisteminin doğal florasını bozabilir. Antibiyotik kullanımına ait yan etkiler olabilir. Kısacası bademcik taşı temizlemede antibiyotik çözüm sağlamaz; zararı olabilir. Ancak doktor tarafından teşhis edilen gerçek boğaz iltihabı olduğunda kullanılır.

Bademcik taşı nasıl temizlenir?

Hastaların çoğu gözeneklerdeki birikintileri sıkıştırma yoluyla çıkartarak temizlemeyi öğrenirler. Bunu tahta dil basacağı veya kaşık ile yaparlar. Ancak öğürme refleksi nedeniyle bunu yapamayanlar zaman zaman bir KBB uzmanına başvururlar. Bu uygulamayı boğazı hafifçe uyuşturan spreyler eşliğinde doktorlarına yaptırırlar. Bademcik yapısı zedelenmeye ve kanamaya müsait olduğu için bu uygulama çok dikkatlice yapılmalıdır. Büyük ve derinde bulunan magmaların çıkartılması çok zor olabilir. Bademcik taşı temizleme videosu internet ortamında çokça var. Bunlar bazıları için rahatsız edici olduğundan sayfamda yer vermedim.

Bademcik taşı nasıl geçer?

Bademcik taşlarının oluşmasını azaltabilecek bazı uygulamalar yapılabilir:

• Yiyecekler iyice çiğnendikten sonra yutulmalı.
• Gıdalar bir yudum su ile yutulabilir ve genel olarak bol bol su içilmeli.
• Ağız hijyenine önem verilmeli; çeşitli ağız gargaraları kullanılabilir.
• Bir süre gıda olarak süt ürünleri alınmasına ara verilmesi denenebilir.
• Ağız kurumasında payı olan burun tıkanıklığı tedavi edilmelidir.
• Geniz akıntısı varsa tedavi edilmelidir.

Bademcik taşı olan hastalarda eş zamanlı burun tıkanıklığının ve geniz akıntısının bulunması önemsenmelidir. Bu belirtilere yol açan hastalıkların belirlenerek tedavi edilmesi belirli bir oranda fayda sağlayabiliyor. Burun tıkanıklığı ve geniz akıntısına yol açan hastalıkları konu ile ilgili sayfalarımda okuyabilirsiniz. Bunların tedavisinden fayda görmeyen hastalarda bademciklere yönelik girişimsel tedaviler yapılabilir. Bu ameliyatlı yöntemleri ancak taşların yol açtığı belirtiler çok sıkıntı veriyorsa, son çare olarak önerebiliriz. Bademciklerin gözeneklerini düzleştirmek (cryptolysis) bir seçenektir. Ancak bunda derinde yerleşmiş veya damak katlantıları arasında yer alan taşlara ulaşılamaz. Özellikle derin yerleşimli veya büyük bademcik taşlarında bademciklerin tamamıyla alınması çözüm sağlayabilir. Ben burada kansız yöntem olarak bilinen Thermal Welding yöntemini tercih ediyorum. Bu ameliyatla ilgili videomu youtube linkinde izleyebilirsiniz.

Son olarak bu taşların konum itibariyle genizde ve dil kökündeki lenf dokularında da olabileceği unutulmamalıdır. Ağız kokusu sadece bu hastalıkta olmaz. Bir ameliyat kararı almadan önce koku yapabilecek tüm olasılıkları, sistemleri değerlendirip araştırmak gerekir.