Burun Eğriliği Ameliyatı – Deviasyon Ameliyatı
Burun eğriliği, sanıldığının aksine çoğu kez tedavi gerektirmeyen bir durumdur. Burun dışı da içi de dümdüz değildir. Doğal anatomiye ait kıvrımlar ve çıkıntılar vardır. Dolayısıyla bunla bazen hatalı olarak hastalık zannedilebiliyor. Bu sebeple özellikle ameliyat önerildiği için başvuran hastalarıma çok dikkatle yaklaşırım. Burun tıkanıklığını çok yönlü ele almak gerekli. Şahsi fikrim, ilk aşamada ameliyatsız tedavi seçeneklerini uygulamak en doğrusudur. Endoskopik takiplerin yapılması çok önemlidir. Düzelmiyorsa, tıkanıklığa neden olan durumların tümüne, sadece gerektiği ölçüde müdahaleler yapılabilir. Buna günümüzde “minimal invazif yaklaşım” diyoruz. Bu amaçla uygulanan tüm operasyonlar “burun tıkanıklığı cerrahisi” başlığı altında toplanabilir. Örneğin bir burun eğriliği ameliyatı sırasında veya bunun yerine burun etlerini şekillendirebiliyoruz. Tıp alanındaki teknolojik gelişmeler, teşhis ve tedavilerde daha etkin cihazların kullanılmasını sağlamıştır. Bu sayede burun eğriliği ameliyatı yapmaya ihtiyaç duyduğumuz vakalar oldukça azalmıştır. Yine de burada, burun eğriliği ve burun eğriliği ameliyatı ile ilgili sizleri bilgilendirmeye çalışmak istedim.
Burun eğriliği nedir?
Burun deliklerimizin ortasında, parmakla dokunduğumuzda cildin altında hissedilen kıkırdağa septum diyoruz. Bu yapı önden arkaya doğru burun boşluğunu iki bölüme ayırır. Arkalara doğru kemik yapıdadır. Bu yapı mukoza dediğimiz bir doku ile kaplıdır.
Burun eğriliği nedir diye sorulduğunda, bunun bir tarafa doğru kavisli olduğu anlaşılır. Tıpta bu duruma “septum deviasyonu” deriz. Eğrilik burun ucuna veya sırtına yakın bir konumda değilse, genelde dışarıdan bakıldığında belli olmaz.
Dışarıdan görülen bir eğrilik varsa buna “Eğri burun” deriz. Eğri burun, yalnız burun sırtı ve kanatları ile ilişkili olabilir. Bunlar tıpta genellikle “nazal deformite” olarak ifade edilir. Ancak burun içindeki eğrilikle beraber de olabilir. Bunları endoskopik muayene ile ortaya koyarız.
Yani özetle, burun eğriliği ve eğri burun tıpta iki farklı koşul olarak anlaşılır. Burada burun içindeki eğriliklerin üzerinde duracağım.
Burun eğriliği neden olur?
Burun eğriliği neden olur diye araştırıldığında sıklıkla burna alınan bir darbe hikayesine ulaşılır. Bu bazı hastalar için doğrudur. Bu darbe geçmişteki düşmeler, çarpmalar ve kazalar sırasında olmuş olabilir. Burun kıkırdağı bunların etkisiyle kırılabilir, kayabilir veya gelişimi bozulabilir. Hatta doğum sırasında, bebek doğum kanalından çıkarken meydana geldiğini öne süren çalışmalar vardır. Bir hasta aldığı bir darbe sonrasında burnunun tıkandığını söylüyorsa, buna göre değerlendirme yaparız. Fakat her hastanın geçmişinde bir travma öyküsü bulunmaz.
Burun yapıları bebeklik çağından ergenlik dönemine kadar gelişir. Burun orta hattına ait kemik-kıkırdak yapılar, kafa tabanı ile sert damak arasında olgunlaşır. Bazen bu gelişim sırasında meydana gelen sıkışmalar nedeniyle de eğrilmeler olur.
Endoskopik muayenede eğriliğin yeri ve görünümü bize sebebine dair bir fikir verir. Eğrilik keskin kenarlı, yuvarlak, dikensi veya düzensiz olabilir. C şeklinde tek tarafa doğru olabilir. S şeklinde iki tarafı da etkileyebilir. Burun ucundan genze doğru herhangi bir bölgede olabilir. Bazıları önemli, bazıları önemsizdir. Bazıları tıkanıklığa yol açar, bazıları belirti vermez. Hatta bazıları tuhaf bir şekilde solunumu kolaylaştırabilir. Bunları doğal anatomik kıvrımlardan ayırt etmek gerekir. Çünkü hepsinin tedavi edilmesi gerekmez.
Burun eğriliği belirtileri nedir?
Burun eğriliği belirtilerinin başında burun tıkanıklığı gelir. Burun tıkanıklığı genel sağlığımızı pek çok açıdan olumsuz etkileyebilir. Kalp ve akciğerlerimizin sağlığı burun solunumunun rahat olması ile doğrudan ilişkilidir. Ayrıca tat ve koku duyularımızın ile uyku kalitemizin iyi olması için burun açık olmalıdır.
Burun eğriliği çoğu kez içeride olduğu için hastalar bunu kendileri göremez. Burun ucuna yakın eğrilikler (kaudal septum deviasyonu) ise burun delikleri arasındaki asimetrik görünüm ile anlaşılabilir. Ancak dışarıdan tamamen düzgün görülen bir burnun içinde eğrilik olabilir.
Eğri kısmın yüzeyinde hava akımları hızlanır, türbülans olur. Bu durum bazı hastalarda burunda kuruluk ve kabuklanmaya yol açar. Bu sebeple burun kanamaları da görülebilir. İleri eğrilikler horlama, uykusuzluk ve yorgunluğa yol açabilir. Gece boyunca ağız solunumu yapılırsa sabah boğaz kuruluğu meydana gelir.
Bu gibi doğrudan veya dolaylı burun eğriliği belirtileri olabilir. Ama aynı belirtilerin diğer burun sorunlarında da olabildiğini unutmamak gerekir. Endoskop burna girmediği halde şikayeti olmayan hastalar da oluyor. Bazı eğrilikler sanılanın aksine, solunum havasını burun içerisinde dolaştırabiliyor. Bu sebeple burun eğriliği olan herkesi tedavi etmek gerekmiyor. Hastayı şikayetleriyle, septumu da burnun diğer yapılarıyla beraber endoskopla değerlendirmek gerekli.
Burun eğriliği nasıl düzeltilir?
Deviasyonun yeri ve derecesi çok önemlidir. Burun girişine yakın çok hafif bir eğrilik, nefes almayı ciddi derecede engelleyebilir. Oysa arkalardaki belirgin bir eğrilik belirti dahi vermeyebilir. Dolayısıyla her burun eğriliği ameliyat gerektirmeyebilir.
Ayrıca üzerini kaplayan mukoza örtüsünün sağlığı da eğriliğin görünümünü etkiler. Eğer mukoza örtüsü hastaysa, bazen tamamen düz bir burun kıkırdağı eğriymiş gibi görülebilir. Bu gibi durumlarda mukozaya yönelik tedaviler yaparım. Bazı ilaç ve spreyler kullanıldıktan sonra yaptığım endoskopik kontrolde daha burun içini sağlıklı görebiliyorum. Mukoza yatıştığında, eskiden pasajı önlediği görülen bir kavis ortadan kalkmış olabiliyor. Burada düzelen eğrilik değil, üzerindeki mukozanın ödemidir. Bu tip yanıltıcı durumlarla hatalı bir ameliyat kararı almamak için dikkatli davranmak gerekir. Şengör KBB’de endoskopik muayene bulgularına göre teşhis yaparız. Nezle ve grip sırasında, alerjinin yoğun döneminde asla ameliyat kararı almayız. Önce ilaç ve spreyli tedaviler yaparız. Mukoza iyileştikten sonra hastayı endoskopla tekrar değerlendiririz. Ancak her şeye rağmen burun tıkanıklığı düzelmeyen hastalarda bu aşamada ameliyat kararı alabiliriz. 18 yaşından önce zorunlu olmadıkça bu ameliyatı yapmayız.
Böylelikle burun eğriliğinin nasıl düzeltileceğini, bunun ilaçla mı yoksa bir ameliyatla mı olacağını belirleriz. Yapacağımız işten emin oluruz.
Burun Eğriliği Ameliyatı-Deviasyon Ameliyatı
Burun orta bölümünün eğri olmasına tıpta “Septum Deviasyonu” dediğimizi yazmıştım. Halk dilinde “burun eğriliği ameliyatı” bunu düzeltmek için yapılır. Bu ameliyata tıpta “Deviasyon Ameliyatı” deriz. Bu ameliyat temelde iki şekilde yapılır: “Submüköz rezeksiyon” veya “Septoplasti”. Amaçları aynı olmasına rağmen teknik farklılıkları vardır.
Burun eğriliği ameliyatı nasıl yapılır diye merak edenler için burada teknikleri özetleyeyim:
İkisinde de ameliyat burun içerisinden yapılır. Ben bunu genel anestezi altında ve hastanenin ameliyathanesinde yaparım. Kanama önleyici tedbirleri aldıktan sonra mukoza örtüsüne sınırlı bir kesi yapılır. Sonra kıkırdak dokunun üzerinden örtü kaldırılır. Böylece kıkırdak ve kemik yapılara ait eğrilikler ortaya konur. Submüköz rezeksiyonda (SMR) bu eğri kısımlar doğrudan çıkartılır.
Septoplasti ameliyatında ise eğri kısımları çıkartmak yerine, şekillendirir ve düzenleriz. Bu yüzden septoplasti tekniği biraz daha fazla süre, hassas çalışma ve deneyim gerektirir. Şengör KBB’de burun eğriliği ameliyatında septoplasti tekniğini tercih ediyoruz. Septoplasti ameliyatı estetik bir uygulama değildir. Burun şeklinde yani dış görünümünde bir değişme olmaz. Ancak rinoplasti (burun estetiği) ile birlikte yapılırsa buna “Septorinoplasti” (SRP) denir. Burada, rinoplasti ameliyatı yapmadığımı belirtmeliyim. Hastamın estetik bir müdahale beklentisi de varsa, güvenilir bir Plastik Cerrah ile beraber ameliyata girebilirim.
Burun eğriliği ameliyatı kaç saat sürer?
Ben septoplasti ameliyatı yaptığım için bunun çalışma süresi ortalama 45 dakikadır. Narkozla birlikte 75-90 dakikayı bulabilir. Beraberinde burunla ilgili başka müdahaleler gerekiyorsa bu süreler uzar.
Burun eğriliği ameliyatı sonrası
Deviasyon ameliyatının başarısında en önemli faktör ameliyatın iyi yapılmasıdır. Bununla beraber burun içerisindeki diğer hastalıkların beraber tedavi edilmiş olması gerekir. Bunların tümü için, kanamayı önlemek amacıyla çeşitli tamponlar konmuş olabilir. Tek başına septoplasti yaptıysam “silikon splint” denilen oluklu tampon koyarım. Bu tamponlar burun eğriliği ameliyatı sonrası 2 ila 5. günlerde alınmalıdır. Ancak kanama olasılığı 2 haftaya kadar devam ettiği için bu süre zarfında hastam da ben de şehirden ayrılmayız. Ağrı ve infeksiyona karşı da önlem alınması gerekir. Bunun için 2-3 gün ağrı kesici ve 4-5 gün antibiyotik kullandırırım. Ameliyat sonrası kabuklanmalar olabilir. Bunların hastayı rahatsız etmemesi için çeşitli spreyler ve burun kremleri veririm. Tampon alındıktan sonra da 3-4 hafta boyunca hastayı haftada bir gün mutlaka görürüm. Bu kontrollerde gerekli pansumanlar yapar, tedavileri düzenlerim. Burun eğriliği ameliyatı sonrası 1-1,5 ay sonra genellikle takipleri sonlandırırım. Beraberinde başka bir ameliyat yapmışsam, bununla ilgili takip süreci devam edebilir.